Bir İsim Benzerliğinden Fazlası: Manet vs Monet

Manet (1832- 1883) ve Monet’nin (1840- 1926) sıklıkla karıştırılmalarının sebebi büyük ölçüde isimleri olsa da aslında sadece bundan ibaret değil. Monet ve Manet aynı zamanlarda aynı şehirde bulunmuş, aynı önemli segilerde yer almış ve hatta başta tartışmış, sonra da yakın arkadaş olmuşlardı. Bu iki önemli ressamın tanışıklığı büyük bir çatışmayla başladı.


Çeviren: Betül Kap

Édouard Manet
Claude Monet

Paris Salonu 1865 yılından bu yana birçok tartışmaya ev sahipliği yapıyor. Bu tartışmaların en önemlilerinden birini ise Édouard Manet başlatmıştı. Olympia adlı eserini sergiye sunarken takdir, ödül ve şöhret uman Manet, gerçekten de açılış gününde çokça beğeni toplamıştı. Fakat ortada bir tuhaflık vardı. Manet neden manzara ve gemi çizimleri üzerinden takdir topladığını anlayamamıştı. Oldukça sinirlenen ressam, çok geçmeden gerçeği anladı: Yeni bir ressam onun ismini kullanarak ünlü olmaya çalışıyordu! Sergide tam da Olympia ve Jesus Mocked by the Soldiers tablolarının yanında Claude Monet isimli bir adam tarafından yapılmış iki manzara resmi yer alıyordu.

Édouard Manet, Olympia, 1863.
Claude Monet, L’Embouchure de la Seine à Honfleur, 1865.

Manet’nin Olympia adlı eseri Paris Salonunda tam bir skandala yol açtı. Yatakta tamamen çıplak bir şekilde yatan ölü gibi beyaz tenli Olympia, çeşitli eleştiriler alarak lanetlendi. Akıl hocası Eugène Boudin’den mükemmel dersler çıkaran Claude Monet ise geleneksel normları çiğnemeden tombul, dramatik bulutlar çizmiş ve eleştirmenlerden tam not almıştı.

Monet ve Manet’yi ayırmanın oldukça kolay bir yolu var: İnsan varsa Manet, noktalar varsa Monet. Elbette ki bu kaideyi bozacak istisnalar da mevcut. Şimdi iki ressamı farklı açılardan inceleyelim.

Édouard Manet, Portrait de Monsieur et Madame Auguste Manet (Portrait of Mr. and Mrs. Auguste Manet), 1860.
Claude Monet, Adolphe Monet lisant dans un jardin, détail (Adolphe Monet Reading in the Garden, detail), 1866.

Manet vs Monet: Beklentiler

O dönemlerde hiçbir saygın baba -eğer kendisi de bir ressam değilse- oğlunun ressam olmasını istemezdi. Claude Monet ve Edouard Manet’nin babaları bu konuda aynı kafa yapısına sahipti. Bir erkeğin ciddi bir mesleği olmalıydı.

Édouard bir yargıç, Claude ise bir toptancı olacaktı.

Édouard Manet’nin ailesi 8 kuşak boyunca yargıçlık ve avukatlık yapmıştı. Her gün aynı saatte dışarı çıkan ve düğmeleri her daim ilikli olan Auguste Manet ciddi, kibar ve sağduyulu biriydi. En küçük oğlu Édouard, jimnastik ve resim haricinde tüm disiplinlerde berbat bir performans gösteriyordu. İki yıldır Paris’in en aristokrat okulunun beşinci sınıfında okuyor ve avukatlık kelimesini duyduğu an sızlanıyordu. Sadece resim çizmeyi seviyor, denize ilgi duyuyordu.

Édouard’ın içerisinde bulunduğu Le Havre ve Guadeloupe gemisi, liman kenti Le Havre sahilinden Brezilya’ya yelken açtığı esnada 9 yaşındaki Claude Monet muhtemelen sahilde çıplak ayakla dolaşıyor ya da yelkenleri izliyordu. Babası Le Havre’de Fransız Donanması’na yiyecek/içecek temin eden Claude, büyüdüğünde ve üniversiteye gittiğinde tabii ki aile işlerinin yönetimini devralacaktı.

Ne yazık ki bu şefkatli babanın tüm hayalleri suya düştü. Claude okulda hiçbir başarı gösteremedi ve babasının onu parasız bırakma tehditlerine rağmen resim eğitimi almak için Paris’e gitti.

Aynı yıl 28 yaşındaki Édouard Manet’nin iki resmi de ilk kez Salon’a kabul edildi.

Manet vs Monet: Yükseliş

Bugün birçok kişi Claude Monet’yi empresyonizmin babası olarak adlandırıyor. Monet nilüferleri, açık hava ressamlığı, ‘Impression Sunrise’ tablosu, sisler arasındaki katedralleri, kısaca onu o yapan tüm özellikleri ile empresyonizmin kurucusu, bir kral, bir öncü, tartışmasız bir lider. Ancak, ilk başta durum tamamen farklıydı.

Édouard Manet ise bir empresyonist değildi. Ancak Salon’un eleştirmenlerinin ve jürilerinin aşağılayıcı bir şekilde “Empresyonistlerin Kralı” dedikleri oydu. Aynı zamanda Salon geleneklerine meydan okuyan genç sanatçıları, yenilikçileri ve isyancıları, geleceğin empresyonistlerini de ‘Manet çetesi’ olarak adlandırıyorlardı. Ah, Manet üzerine yapışan o lakaptan kurtulmak için neler vermezdi!

Édouard Manet, Batignolles bölgesinde yaşıyordu ve sık sık yakındaki Café Guerbois’de kahvaltı ediyordu. Onun sayesinde mahalle ve kafe meşhur oldu. Manet ve tüm genç hayranları (Monet, Bazille, Renoir) kısa süre sonra “groupe des Batignolles” (Batignolles Grubu) olarak adlandırıldı. Yeni bir sanat anlayışı fikrinden heyecan duyan sanatçılar, yazarlar ve gazeteciler, sanat hakkında konuşmak için kafede Manet’ye katılmaya başladı.

An Atelier in the Batignolles
Henri Fantin-Latour
1870, 204×273.5 cm

Henri Fantin-Latour’un yukarıdaki resminde Manet, stüdyosunda arkadaşlarıyla beraber resmedilmiş. Tabloda uzun boylu Basil’in omzunun arkasından titrek bakışlar atan Monet’yi görebilirsiniz..

Henri Fantin-Latour, Portrait of Édouard Manet, 1867.
Gilbert Alexandre de Severac, Portrait of Claude Monet, c.1865.

Manet vs Monet: Görünüş

Manet sarı kıvırcık saçları ve Monet maço görünümlü esmerliğiyle yakışıklı adamlardı fakat konumuz bu değil. Söz konusu dış görünüş olduğunda iki ressamı karıştırmak zordu. Zira farklı şekilde konuşurlar, hareket ederler, giyinirler ve yürürlerdi.

Edouard Manet, ‘Le déjeuner sur l’herbe‘ (Kırda Öğle Yemeği) ve ‘Olympia’dan sonra seyirciyi kışkırtıcı maskaralıklarla coşturan ve skandal yaratarak para kazanan bir soytarı olarak görülmeye başlandı. Emile Zola, Manet’nin modern bir burjuva, “kusursuz bir şekilde kibar ve nazik biri” olduğuna dair uzun ve kurtarıcı makale yazmak zorunda kaldı.

Evet, Manet gerçek bir burjuvaydı. Her zaman bir çift ince deri eldiven giyiyor ve hiç değiştirmediği bastonunu elinde tutuyordu. Kravat bağlama şekli bile beğeni topluyordu. Her gün özel bir yürüyüşe çıkar gibi aylakça dolanıyordu. Olga Weinstein’ın dediği gibi, bu temelde boş ve amaçsız görünen yürüyüşler, bir yazar veya bir sanatçı için çok özel bir anlam ifade eder.

Édouard Manet, Olympia ve Kırda Öğle Yemeği tablolarından önce, bu yürüyüşlerden birinden ilham alarak parklarda ve şehir bahçelerinde yürüyen Fransızları resmetti. Resim Salon tarafından kabul edilmedi. 14 yıl sonra Pierre-Auguste Renoir, Manet’nin bu resminden esinlenerek Bal du moulin de la Galette eserini ortaya koydu.

Music in the Tuileries gardens
Edouard Manet
1862, 76×118 cm

Bir bakkalın oğlu olan Claude Monet ise biraz maçoydu ve aylaklık yapmak için doğmamıştı. Yürüyüşlerinin her zaman önemli bir amacı vardı. Biraz para ödünç almak için arkadaşlarının kilometrelerce uzaklıktaki evlerine yürüyordu. Monet, İngiliz yününden takımlar ve dantel manşetli gömlekler giymeyi bir şekilde başardı, ancak modayı ve kötü örülmüş kıyafetlerini hiç umursamıyordu. Manet bir trend belirleyiciydi, Monet ise bir sosyalistti.

Manet vs Monet: Üslup

Manet ve Monet’nin dünyaya bakış açılarını ayırt etmek için sanat eğitimi almak şart değil. Örneğin bu iki tabloda aynı manzaranın iki ressam tarafından nasıl farklı ele alındığını görüyoruz. Monet, tablosunda renkli bir öfkeyi yansıtıyor; kırmızı, beyaz ve mavi tüm ihtişamıyla bir kaos yaratıyor. Manet ise yine insana odaklanmayı tercih etmiş. Büyük olasılıkla eski bir asker olan tek bacaklı adam, festival sokağında yavaşça yürüyor ve sanatçıya benzersiz bir tören tablosu yaratma şansı bırakmıyor. “Gördüğümü çizerim” diyen Manet, Fransa’nın yedi yıl önce sona eren o utanç verici savaşı unutmak için düzenlediği muazzam gösteriyi değil, savaştan arta kalan, unutulmayan bir manzarayı, bir şenlik sokağında dolaşan tek bacaklı bir adamı resmediyor.

The Rue Montorgueil in Paris, festival of 30 June 1878
Claude Monet
1878, 81×50 cm
Street mosnier with flags
Edouard Manet
1878, 80×65 cm

1863’te Salon des Refuses’da izleyiciler, Kırda Öğle Yemeği tablosunun önünde gözlerinden yaş gelinceye kadar güldüler ve utançla fısıldadılar. Monet ise bu tablodan etkilenmişti. Bu tablo isyandı, özgürlüktü, yeni bir sanat anlayışı, hayatın ta kendisiydi. İki yıl sonra Manet’nin dehasına, kararlılığına ve yeteneğine hayran olan Claude, bir saygı göstergesi olarak kendi Kırda Öğle Yemeği tablosunu yaptı.

Édouard Manet, Le Déjeuner sur l’herbe (Luncheon on the Grass), 1863.
Claude Monet, Le Déjeuner sur l’herbe (Luncheon on the Grass), 1865.

Manet vs Monet: Dostluk

Édouard ve Claude, Manet ölünceye kadar arkadaş kaldılar. Seine sokaklarında beraber dolaştılar, aynı pencerelerden baktılar, aynı manzaraları resmettiler.

Edouard Manet, Stüdyo Teknesinde Monet

1874 yılında empresyonistlerin ilk sergisinden sonra Monet beş parasız kaldı. Édouard Manet, arkadaşına Argenteuil’de Seine kıyısında bir ev buldu. Böylelikle birbirlerine ulaşmak için nehri geçmek yeterliydi. Bir zaman sonra Manet, Monet’nin çizimlerindeki bu temiz, ışığa doygun renklere ve zengin gölgelere karşı koyamadı. Suyun kenarına bir şövale koydu ve “Stüdyo Teknesinde Monet”yi tasvir eden “Argenteuil” ve “Boating” resimlerini yaptı. Yine de empresyonizm macerası çok uzun sürmedi. Kendini asla salt görsel bir zevke odaklayamayacaktı. Sadece ışığa odaklanmak resim için çok yetersizdi ve empresyonizmdeki eksiklik Manet’ye huzur vermedi.

Banks of the Seine at Argenteuil
Edouard Manet
1874, 62×103 cm
Argenteuil
Claude Monet
1875, 56×67 cm

Manet ve Monet’nin uzun dostluk hikayesinde karşılıklı saygı kadar paranın da payı var denebilir. Claude en zor ve çaresiz günlerinde, Édouard’a şöyle mektuplar yazıyordu: “Bana geçen hafta ödünç verdiğin para tükendi, 30 frank daha ver lütfen.” Ve Manet bu istekleri hiçbir zaman reddetmeyerek her yıl ona 30 veya 100 frank gönderiyordu. Édouard, Monet’nin ilk karısı Camilla’nın ciddi bir hastalığını öğrendiğinde, Claude’un tüm uzun vadeli borçlarını sildi.

Édouard Manet’nin ölümünden 6 yıl sonra, Amerikalı bir koleksiyoncu Paris’e geldi ve 20 bin frank karşılığında Olympia‘yı satın almak istedi. Monet, aylarca resim yapmadı ve tuvali Fransız Ulusal Müzeleri’nin satın alması için bir fon toplamak üzere muhasebecilik ve halkla ilişkiler uzmanlığı yaptı.

2011 yılında, Claude Monet tarafından elle yazılmış beş imza belgesi Sotheby’s açık artırmasında 134.500 dolara satıldı. Bunların arasında, Manet tarafından Olympia’nın satın alınması için toplanan paranın bir listesi vardı. Mallarmé, Mirbeau, Sargent, Caillebotte, Durand-Ruel dahil otuz dört aboneden oluşan bir listeydi bu. Verilen emekler işe yaradı ve Olympia sonunda satın alındı.

Elbette Manet ve Monet arasındaki dostluk isimlerinin benzerliğinden doğmadı, fakat yine de bunun kaderin bir cilvesi olduğu kesin.

Claude Monet, 1914. Photo by Sacha Guitry.
Édouard Manet, 1875. Photo by Félix Nadar.
KAYNAK: https://arthive.com/publications/1923~The_big_difference_how_to_distinguish_Manet_from_Monet

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir