Sanat eserlerine baktığınızda, onları üretenlerin nasıl insanlar olduğunu düşünüyor musunuz? Hayran olduğumuz sanatçılara her zaman daha yakın hissetmek isteriz. Bu yüzden bir zamanlar yaşadıkları yerleri ziyaret ediyor veya biyografilerini okuyoruz. Fakat yaşadıkları duyguları sadece hayal edebiliyoruz. Bu yüzden sanatçıların kişisel mektupları bizler için birer altın bilet olabilir! Bu mektupları okuyarak sanatçıların büyük zihinlerine girebiliriz. İşte büyük sanatçıların kişisel mektupları.
Auguste Rodin ve Sevgilileri
Auguste Rodin, sanat dünyasının en büyük ustalarından biridir. “Ebedi” olan yapay bir görüntünün aksine ânı bir insan yüzünün ifadesinde veya bir pozda yakalayıp aktarmaya çalıştı. Onun için poz veren modeller hareketsiz kalmak zorunda değillerdi, stüdyoda istedikleri gibi hareket edebiliyorlardı. Rodin kesinlikle bir yenilikçiydi. Hem resmi makamlar hem de kamuoyu tarafından onay alıp tanınmak için uzun süre beklemek zorunda kaldı.
Rodin’in kadınlar arasında tanınmak için beklemesine gerek yoktu, her zaman onun etrafındaydılar. İçlerinden biri ömür boyunca onunla kaldı, Rose Beuret. Ona poz veren ve evlenebileceği tek kadındı. Kesinlikle sabırlı bir kadındı, Rodin’in sevgililerine ve vahşi sanatsal doğasına katlanmakla kalmadı, 22 yaşında tanışmalarına rağmen Rodin ona, 77 yaşındayken evlenme teklifi etti. Rose 1917’de vefat etti, sadece 25 gün evli kalabildiler. İlişkiler şefkat doluydu ve bu şefkat karşılıksız değildi. Rodin’in aşağıda bulunan kişisel mektupta hayatının kadınına hitap etmek için kullandığı değerli kelimelere bir göz atın:
Auguste Rodin’den Rose Beuret’ye:
Sevgili Rose,
Bugün seni düşünüyordum. Eğer yalnız olsaydım, sana uzun bir mektup yazardım. Köydeydim, kendimi iyi hissettim, temiz ve güzel havanın tadını çıkardım ama ruhum seni özledi.
Görüyorsun, bir hassasiyet saldırısı altındayım. O kadar değişkenim ki, göz önünde bulundurmamama rağmen, nazik duygular bile beni ziyaret edebiliyor. Bazen geldiklerinde, nadir ziyaretlerinden büyülenerek onları sıcak bir şekilde karşılamaya hazır oluyorum. Ancak, hassas duyguların zorbalığını sevmiyorum. Esas mevzuyu bitiriyorum. Bana daha fazla yaz, seni temin ederim ki böyle daha güzel olacak.
-Auguste Rodin’den Rose Beuret’e, 1871.
Camille: İlham Perisi, Aşık ve Sanatçı
1881’de Rodin, atölyesine asistan olarak gelen 20 yaşındaki Camille Claudel ile tanıştı. Claudel genç, yetenekli ve güzel bir kadındı. Rose’un varlığı, Rodin’i Claudel’le ilişki yaşamaktan alıkoyamadı. Rodin ve Claudel 9 yıl boyunca tutkulu, ateşli ve duygu fırtınalı bir ilişki yaşadılar. Claudel çok yetenekli bir heykeltıraştı fakat hak ettiği övgüyü ve ünü asla kazanamadı. Acı aşk hikâyeleri hakkında daha fazlasını okmak isterseniz buraya tıklayınız.
Bu iki yetenekli heykeltıraş arasındaki yoğun ilişkiden geriye kalan tek kişisel mektup bu:
Mösyö Rodin!
Artık yapacak bir şeyim olmadığı için yine sana yazıyorum.
Parkta yürüdüm, her şey çoktan toparlanmıştı, saman, buğday, yulaf, her yere gidebiliriz. Bu harika! Kibarsanız ve sözünüzü tutarsanız cennet bizi bekliyor. İş için istediğiniz odayı alacaksınız. Ev sahibesi ve ben her zaman dibinizde olacağız.
Bana kızının ve hizmetçisinin yıkandığı nehirde güvenle yüzebileceğimi söyledi. Tehlikeli değil, sakıncası yoksa orada yüzeceğim çünkü bu büyük bir zevk ve beni Aze’de sıcak banyolara gitmek zorunda kalmaktan kurtaracak. Bana beyaz süslü lacivert bir mayo (orta beden), bir bluz ve su geçirmez bir iç çamaşırı aslırsan iyi olur. Bu, Louvre’da veya Bon Marche mağazasında veya Tours’da yapılabilir.
Yakınlarımda olduğunu hayal etmek için tamamen çıplak uyuyorum ama uyandığımda yine yalnızım.
Öpüyorum. Camila.
Her şeyden önemlisi, artık beni kandırmayın.
-Camille Claudel’den Auguste Rodin’e, 25 Haziran 1892
Bu ilişki hakkında detaylı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.
Frida Kahlo ve Sevgilisi
Dahi bir sanatçı ve Meksika’nın simgesi olan Frida Kahlo, eserlerinin renkleri kadar yoğun bir yaşam sürdü. Elbette sevenleri bunun büyük bir parçasıydı. Frida’nın büyülediği erkeklerin bir listesi bile var. Birçoğuna karşılık verdi ancak aklımıza ilk gelen kocası, aynı zamanda da Frida gibi çok iyi bir ressam olan, Diego Rivera’dır.
Bu birliktelikteki aşk, Frida’nın tüm hayatında her konuda olduğu gibi acıyla el ele devam etmekteydi. Birlikte yaşayamıyorlardı ama birbirleri olmadan da olamazlardı. Gelgitli ilişkileri, Frida’nın 1954’teki ölümüne kadar 27 yıl sürdü.
Frida’dan Diego’ya Kişisel Mektuplar:
Diego, aşkım,
Fresk (duvar resmi) bittiğinde sonsuza kadar birlikte olacağımızı unutma, tartışmadan ya da herhangi bir şey olmadan, sadece birbirimizi seveceğiz.
Terbiyeli ol ve Emmy Lou’nun sana söylediği her şeyi yap.
Sana her zamankinden daha çok hayranlık duyuyorum. Senin kadının, Frida
(Bana yaz)
-Frida Kahlo’dan Diego Riviera’ya, 1940.
Diego.
Gerçek o kadar harika ki, ne konuşmak, ne uyumak, ne dinleme ne de sevmek istiyorum. Kan korkusu olmadan, zamanın ve sihrin dışında, kendi korkun ve büyük ıstırabın kalbinin atışı içinde kendimi tuzağa düşmüş hissetmek. Tüm bu delilikleri senden isteseydim, sessizliğinde sadece karmaşa olurdu biliyorum. Bu saçmalıkta senden vahşet istiyorum ve sen, sen bana inceliğini, sıcaklığını ve ışığını veriyorsun. Seni resmetmek isterdim, büyük aşkımın somut hali olan karmaşamın içinde hiç renk yok çünkü çok renk var. –F.
-Frida Kahlo’dan Diego Rivera’ya, 1950.
Frida’nın José Bartoli’ye Yazdığı Kişisel Mektubundaki Latin Amerika Tutkusu:
Katalonyalı ressam José Bartoli, Frida’nın ilişkisinden sadece biriydi. New York’ta 39 yaşındayken ve Rivera ile evliyken tanıştılar. Bartoli’nin omuzlarında zor bir hayatın yükü vardı. İspanya İç Savaşı’na katılmış ve daha sonra bir toplama kampından kaçmıştı. Hayallerinin imkansızlığın farkındayken Paris’te birlikte herkesten saklanmanın hayalini kurdular.
Aşk mektupları yazmayı bilmiyorum. Ama tüm varlığımın sana açık olduğunu söylemek istiyorum. Sana âşık olduğumdan beri her şey değişti ve güzelliklerle doldu… Aşk hoş bir koku gibidir, şok gibidir, yağmur gibidir. Biliyorsun gökyüzüm, üzerime yağmur gibi yağıyorsun ve ben de toprak gibi seni çekiyorum.
-Frida Kahlo’dan José Bartoli’ye, 1946
Bu lirik dizelerin holigan ve küfürbaz bir kadın olan Frida’nın kaleminden çıktığına inanmak çok zor!
Dahiler Buluşması: Leo Tolstoy – Ilya Repin
Ilya Repin’in adı, resimlerinde Rusya’nın gerçekçiliğini yansıtmasının başarısıyla anılır. İş dünyası aslında onu çevreleyen gerçeklikti. Repin psikolojik dramaya yatkındı ve portrelerinde insanlar hakkında gerçekten düşündüğü her şeyi yansıttı. Repin, Leo Tolstoy’un birçok portresini çizdi ve her yerde onun figürü kahramanca bir öneme sahip oldu. Bu, toplumun ideolojik yaşamındaki rolünün ölçeğinde ifade ediliyor. Sanatçının Vladimir Stasov’a yazdığı kişisel bir mektupta büyük yazara nasıl hayran olduğunu görebiliriz.
Aslında, sonunda onu ziyaret etmemeye karar verdiğimde bile hoşnuttum; Bir şekilde hayal kırıklığına uğramaktan korktum, hayatımda çok kez yeteneğin ve dehanın özel hayattaki bir insanla nasıl uyum sağlamadığını gördüm. Ama Leo Tolstoy farklıdır… O tamamiyle harikulade bir adam ve yarttığı eserlerde olduğu gibi gerçek haytta da soğuk ve ciddidir. Kendimi çok önemsiz ve değersiz bir çocuk gibi hissettim! Onu hiç durmadan sonsuza kadar dinlemek istedim… Ve cimri değildi, sağolsun yürekten ve sürükleyici bir şekilde çokça konuştu. Ah, bütün söylediklerini, mermer levhalara altın kelimelerle yazmak ve bu emirleri sabah akşam yatmadan önce okumak isterdim…
-İlya Repin’den Vladimir Stasov’a, 8 Ekim 1880.
Rockwell Kent’in Kişisel Mektubundaki Öpüşen Çiçekler
Rockwell Kent, sık sık ülke çapında seyahat eden illüstratör, gezgin ve Amerikalı 20. yüzyıl sanatçısıdır. Dünyanın her köşesinde, gittiği her yerde bir karısı olduğuna dair söylentiler var. Lee Kent onun Amerika’daki ikinci resmi karısıydı. Bu tür romantik çizgiler, bir kocanın Alaska’daki kamptan dönmesini beklemeyi kolaylaştırıyor!
Frances!
O kadar yalnızım ki zor dayanıyorum. İnsanın mutluluğa ihtiyacı olduğu gibi benim de sevgiye ihtiyacım var; insan ruhunun en derin ihtiyacı budur. Ve seni tümüyle sevdiğim gibi, şimdi de ruhumun tüm dünyası oldun. Benim için yapabileceğin her şeyin yanı sıra; senin ne olduğun önemli, sevgili aşkım- benim için o kadar sonsuz güzel ki sana yakın olmak, öyle sonsuz güzel ki yanında olmak, seni görmek, seni duymak, artık tek mutluluk, tek hayat, beniç için sensin biliyorum. Yalnızken bu saatler ne kadar uzun!
Yine de sevgimin ve ihtiyacımın ölçüsünü bilmek benim için iyi, en azından bana verdiğin sevgi ve güveni asla kaybetmeyecek şekilde davranabilmem için.
Sevgili Frances, aşkımızı daha önce hiç olmadığı kadar güzel yapalım ve koruyalım.
Sonsuza kadar, sevgili.
Namı diğer,
Rockwell.
-Rockwell Kent’ten eşi Frances’e, Mart 1926.
Picasso’nun Hayatındaki Genç Ateş
Pablo Picasso resimlerinde birçok farklı türde çalışmakta başarılıydı: Kübizm, Sürrealizm ve daha fazlası. Ayrıca eserlerinin çoğu, Marie-Thérèse Walter adında, 17 yaşındaki çekici, sarışın bir genç kızdan ilham almıştır. Onunla 1927’de tanıştı ve bu genç kız büyük ustanın metresi, modeli ve ilham perisi oldu. Picasso, Rus balerin Olga Khokhlova ile evlendiğinde Paulo 5 yaşındaydı. Matmazel Walter’ın reşit olmadığı gerçeği, Picasso’yu romantizmini bir sır olarak saklamaya zorladı. Ancak bu genç kadının varlığı eserlerinde bariz olarak ortadaydı.
Seni güzel manzaramdan önce görüyorum, TM
Ve sana bakmaktan asla sıkılmıyorum.
Kumda sırt üstü uzanmışsın,
Sevgili TM, seni seviyorum.
TM, beni yiyip bitiren yükselen güneşim
Her zaman üzerimdesin TM ışıltının anası
Yıldız yaseminli keskin parfümler
Seni ağzının tadından daha çok seviyorum
Görünüşünden daha fazla, ellerinden daha fazla,
Tüm vücudundan daha fazla, daha da fazla
Ve sana olan tüm sevgimden çok daha fazlası
Hiç sevebilecek mi, Picasso’yu imzalıyorum
-Pablo Picasso’dan Marie-Thérèse Walter’a, 29 Ağustos 1930.
Art-Nouveau Dehasının Trajik Kaderi, Kişisel Mektubunda Belirtiliyor
Fyodor Shekhtel, Rus Art Nouveau’nun en mükemmel örneği olan çalışmalar yaratan bir mimardı. Moskova’daki herhangi bir Art Nouveau turu onun üzerinde çalıştığı, apartman binaları, tren istasyonları, ticaret şirketleri gibi binalarının çoğunu içerecektir. En önemlisi, Shekhtel Moskova patronları için özel malikaneler inşa etti (aralarında Vasily Schapov, Morozov ailesi, Alexandra Derozhinskaya ve daha fazlası bulunuyordu). Shekhtel’e göre, bina sahipleri kendine göre uyarlamamalarıydı, ona göre yapının sadece sahibinin ihtiyaçları dikkate alınarak inşa edilmesi gerekmektedir.
Onunla çalışan herkes onun ne kadar dürüst ve harika bir adam olduğundan bahsetmiştir. Ancak 1917 devriminden sonra Schechtel’in fikirleri ilgi çekmemeye başladı ve büyük mimar yoksulluk içinde öldü.
Ailesini geçindirmek için yardım almayı umarak arkadaşı Rus yayıncı Ivan Sytin’e aşağıdaki mektubu yazdı:
Sevgili Ivan Dmitrievich.
Ekimden bugüne kadar yatağımdan çıkmadım (6 aydan fazladır) –Korkunç bir bağırsak güçsüzlüğü ve iç organ rahatsızlıklarım var, Fransızca’da gevşeme, körelmek anlamına geliyor. Midem ve bağırsaklarım mekanik faaliyetler olmadan çalışmıyor. Bu yükü sonlandırması için Tanrı’ya dua ediyorum, ama doktorlar nedense bu işkenceyi uzatmak için uğraşıyorlar.
İlaç almak için bile param yok, sosyal güvencedeyim ve Halk Komiseri A. V. Lunaçarski’nin talebi üzerine ayda 75 ruble olan en yüksek kişisel emekli maaşını alıyorum, 67 yaşındayım, eşim DE aynı şekilde, kızım Ekaterina Fedorovna da engelli bir işçi ama bildiğiniz gibi, iş bulabileceğimiz hiçbir yer yok. Eşim beni bırakmıyor. Aşçıya ödemeli yapmalı, aldığım 75 ruble ile 4 kişiyi doyurmalı ve 2 chervonets (kırmızı altın) ile de ev ihtiyaçlarını karşılamalıyım. (elektrik, gaz vb.)
Çalışmayı ne kadar sevdiğimi biliyorsun ama hiçbir yerde iş bulamıyorum ve kimse bir şey satın almıyor; bu arada, bence anlatılmamış zenginliklerle çevriliyim: resim koleksiyonum, İran minyatürlerim ve kütüphanem paha biçilemez; 14. yüzyılın başlarında, yüz binlerce olduğu tahmin edilen yaklaşık bir düzine incuable (1501 yılı öncesinde Avrupa’da basımış olan eserler) var, hiç kimse satın almıyor.
Mektubun devamında Schechtel, elinde bulunan büyük miktardaki sanat hazinesini anlatmaya devam ediyor. Tam liste nefes kesici; Levitan, Vrubel, Borisov-Musatov, Roerich, Korovin, Serov tarafından yapılan çalışmalar, farklı duvar halıları, heykeller, putlar, güzel çiniler… ve bunlar sadece bir başlangıç!
Bana ne yapacağımı, tüm bu değerleri nasıl koruyacağım hakkında nasihat verin; Korkarım Krasnoyarsk Presnensky Bölge Departmanımızdan biri gelip yerel kulüp müzesini düzenlemek için tablo ve mobilya seçecek. Karım yaşlı ve zayıf, kızım hasta (akciğer tüberkülozu) ne için yaşamaya devam edece bilmiyorum. Bu tür değerlere sahipken dilenmek, kabul edilemez bir şey. Hepsini müzelere taksitle bile satabilirsin, ama karımı, kızımı ve oğlum Lev Fedorovich’i doyurmaları için.
……………
Morozov, Ryabushinsky, von Derwies için çok şey inşa ettim ve fakir kaldım.
-Fyodor Schechtel to Ivan Sytin, 1926.
Pre-Raphael’den Bir Kadın
Elizabeth Siddal; Dante Gabriel Rossetti, Walter Howell Deverell ve William Holman Hunt gibi birçok Rafael öncesi ressam için bir ilham perisi olmuştur. Basit bir aile ortamında doğdu büyüdü fakat zamanla Viktorya döneminin en ünlü isimlerinden biri haline geldi. Ayrıca Elizabeth, 1857’de Ön-Rafaelciler sergisine katılan sanatçılar arasında tek kadındı.
Rossetti üzerinde çok büyük bir büyük etkiye sahipti ve Dante onun tek aşkıydı. Ancak ilişkileri zordu, sanatçı diğer kadınlara da kolayca aşık oluyordu. Lizzy depresyona girdi, sağlığına zarar verdi ve afyon bağımlısı oldu. Rossetti,10 yıllık bir ilişkiden sonra doktorlar Siddal’ın hızlı bir şekilde öleceğini tahmin ettiğinde onunla evlendi. Dante Gabriel’in annesine yazdığı mektupta sonunda bu kararı aldığını görebiliyoruz. İki yıl sonra, Lizzy aşırı doz afyon kullanımından öldü.
Sana bu mektubu, Lizzy ile benim sonunda, mümkün olduğunca az gün içinde evleneceğimizi söylemek için yazıyorum.(…)
Yapmayı düşündüğüm tüm önemli şeyler gibi – görevi yerine getirmek ya da mutluluğu güvence altına almak – bu evlilik de neredeyse olasılığın ötesinde ertelendi. Lizzy’nin buna razı olmasını pek hak etmedim ama o razı oldu ve ona minnettarlığımı kanıtlamak için hâlâ zamanım olabileceğine inanıyorum. Sağlığının gün geçtikçe bozulması gerçekten korkunç bir kaygı; ama yine de en iyisini ummalıyım ve her halükarda şu anda parasal beklentilerle ilgili büyük bir adım atmak için daha önce hiç olmadığım kadar iyi bir konumdayım. Yakın zamanda ya seni göreceğim ya da tekrar yazacağım.
En sevecen Oğlun,
D.G. Rossetti.
-Dante Gabriel Rossetti, 13 Nisan 1860’ta annesine.
Siddal ve Rossetti hikayesi hakkında daha fazla bilgi edinmek için buraya tıklayabilirsiniz.
1970’lerin İki İkonunun İlişkisi
Amerikalı fotoğrafçı Robert Mapplethorpe ve punk efsanesi, sanatçı ve yazar Patti Smith, kitaplarından birinde bahsettiği gibi, “sadece çocuk”ken tanışmışlardı. Bu sevgi dolu ilişki, uzun yıllar her ikisinin de hayatında büyük rol oynamıştır. Birlikte yaşadılar ve hayatta kaldılar, para biriktirdiler, sırayla birbirleri için yaratılmış müzelere gittiler. İkisi de 1970’lerin ikonlarıydı. Ancak, Robert’a Patti’nin sözlerini okurken ünlü olduklarını unutuyorsunuz, sadece bir kişiden diğerine hissedilen derin sevgi ve minnettarlığı hissediyorsunuz.
Ne yazık ki, Robert aşağıdaki mektubu hiç okuyamadı, Patti bunu yazdıktan günler sonra öldü.
Çoğu zaman ben uyanıkken sen de uyanık mısın diye merak ediyorum… Sanatçı olmanın kutsal gizemini benimle paylaşarak beni genç hayatımın en karanlık döneminden çıkardın. Senin içini görmeyi ve birlikte geçirdiğimiz değerli zamanımızda elde ettiğimiz bilgilerden gelmeyen bir besteyi asla oluşturmam ya da bir çizgi çizmem… Geçen öğleden sonra sen omzumda uyuyakaldığında ben de uykuya daldım. Ama ondan önce, tüm eşyalarına ve çalışmalarına bakarken ve yıllarca süren çalışmalarını aklımdan geçirirken, tüm çalışmalarının içinde, hala en güzelinin sen olduğunu anladım. Tüm çalışmaların en güzeli.
Patti
-Patti Smith’ten Robert Mapplethorpe’a, 1989.
Kaynakça; 1
