Caspar David Friedrich eserlerini genellikle hüzün, kasvet ve ezici bir melankoli ile dolduruyor. Sisin kefene sardığı yeryüzünün arkasında güneş dünyaya gözlerini yumuyor. İskelete benzeyen ağaçlar sisin üzerinde yükselmiş ve Gotik bir manastırın dağılmış kalıntılarını çevrelemekte. Havaya sessizlik yayılmış ve bir cenaze töreni, basınca ayakların altında hemen ufalanan karın üstünden geçmekte. Siyah kıyafetlerindeki keşişler, harabe manastırın iç kısmına ağır bir tabut taşımakta. Bu korku ve dehşet duygusu kış manzarasına ağır basmakta. Caspar David Friedrich, Meşe Ormanında Manastır‘da Romantizm (1) dışında pek çok yüce temayı yakalar. Gerçekten ürkütücü bir şaheser.
Caspar David Friedrich, 1809 yılında resmetmeye başladığı Meşe Ormanında Manastır‘ı 1810 yılında bitirmişti. Berlin Akademi Sergisine sunulan eser burada takdire şayan övgüler aldı. O kadar değerliydi ki Prusya Kralı III. Frederick William tabloyu satın aldı ve kraliyet koleksiyonuna ekledi.
Meşe Ormanında Manastır, 18. yüzyılın sonlarından 19. yüzyılın ortalarına kadar sanat dünyasına egemen olan Romantik hareketin mükemmel bir örneğidir. Romantizm, akıl üzerinde hayal gücüne, düşünme üzerinde duygulara ve nesnel bakış açıları üzerinde öznel görüşlere yer verir. Bu nedenle Romantizm, Aydınlanma Çağı’nın sanatsal bir reddidir. Düzen, mantık ve akıl düştü; kaosa, irrasyonelliğe ve duygulara yol açıldı.
Peyzaj resim tekniği, 19. yüzyılda bağımsız ve saygın bir tür haline geldi. Romantizmin ise manzaraların önceleri kullanılmayan daha sembolik ve alegorik tonları almasına izin verildi. Günün belirli bir saati, hava durumu ve mevsimler Romantik manzara resimlerine sembolik anlamlar ekledi. Ağaçların, bitkilerin ve binaların canlı veya çürüyen durumu, Friedrich’in Meşe Ormanında Manastır’ında bulunan çıplak meşe ağaçları ve harap manastır gibi görseller karmaşıklık da ekledi.
Meşe Ormanında Manastır görkemli bir alanı kaplar. Mutlu bir tablo değildir. Ölüm; görüntüyü keskin manzara, yaslanmış mezar taşları, kasvetli kıyafetler, yapraksız ağaçlar ve yıkık yapılar aracılığıyla doyurur. Her şey yitiyor ya da cansızmış gibi görünüyor. Ancak, her şey yitip gitmiyor. Ölüm ve yıkım imaları açık ve göz ardı edilemez olsa da dikkate alınması gereken gizli soyut imâlar da vardır.
Friedrich’in Meşe Ormanında Manastır‘ı, solgun bir ayın üzerinde yükselen kış vaktindeki gün batımında harap bir manastırı tasvir eder. Bu eserde insan, doğa ve sonsuz ölçeklerde zaman duygusunun tasvir edildiği gözlemlenebilir. Yıkık manastır insan ölçeğini öne sürer. Mimari, bir insan başarısıdır ve bu Gotik manastır gibi zaman da insanlığın başarılarına acımasız olabilir. Manastırın geniş penceresi, parlak vitrayın bir zamanlar cephesini süslediğini gösteriyor. Yine zamanında üstlerini kaplayan bir çatısı ve cemaati çevreleyen duvarları vardı. Ama şimdi her şey harap durumda. Manastır aynı zamanda insan uygarlığının farklı aşamalarını da işaretler.
Resimdeki manastır, Greifswald, Almanya yakınlarındaki Eldena Manastırı’ndan ilham alındı. İlham aldıkları yapı Gotik bir yapıdır ve Ortaçağ döneminin bir sembolüdür. Ortaçağ dönemi bir zamanlar insanlık tarihinin canlı bir dönemiydi ancak Meşe Ormanında Manastır şimdi bu güçlü dönemi bitti ve geriye kalıntıları kaldı.
Loş gün batımı ve kış manzarası doğanın günlük ve mevsimsel düzenliliğini çağrıştırıyor. İnsan ve doğal skalanın üstünde ay vardır. Friedrich’in Meşe Ormanında Manastır‘ındaki bu parlak ay, ebedi ölçeği temsil ediyor. Kozmik ölçek insanınkine kıyasla çok geniştir, esasen sonsuzdur. Ay, bu parçada bulunan üçüncü ve son zaman ölçeğini işaret eder. Bu tablo sayesinde, zaman katmanlarını derinlemesine inceliyoruz: insandan doğaya, ebediyete.
Caspar David Friedrich, Meşe Ormanında Manastır’ı insanlık durumunu keşfetmek için bir araç olarak resmetti. Manzara, diğer dünyasal anlamlara bürünür ve doğal, ebedi zaman çizelgelerinde sadece bir an olduğumuzu gösterir. Yenilenme ve yeniden doğuş gözlemlenebilir ve hatta dinin aşamaları da ima edilebilir. Meşe Ormanında Manastır, Romantizmin güzel olmayan temalarını yakalayan ürkütücü bir başyapıt sayılabilir. Güzel resimler birbirine benzeyebilir ancak her hoş olmayan resim kendi açısından hoş değildir.
