Sanat için Sanat Anlayışı Nedir?

”Sanat için sanat, başka bir meşguliyet olmaksızın güzelliğin peşinde koşmak demektir.’‘ Gautier.

Sanat için sanat ne demek?

“Sanat için sanat” ifadesi, Fransızca  l’art pour l’art ifadesinden gelmektedir. Oscar Wilde, estetiğin babası olarak kabul edilir. Dorian Gray’in Portresi eserinin önsözünde şöyle ifade etmiştir düşüncelerini: “Hiçbir sanatçı herhangi bir şeyi kanıtlama isteğinde değildir.”

Dorian Gray’in Portresi (2009)

L’art pour l’art (sanat için sanat) tabiri filozof Victor Cousin tarafından 1818’de ortaya atıldı. Ona ve yüzyılın diğer filozoflarına göre, sosyal ve politik temalar nihai ürünü ”güzel” kılmadıkça alakasızdır ve kullanılmamalıdır. Bu ifade sanatın din, ahlâk, tarih veya siyaset gibi içeriklerden ayrı olarak bir değer taşıdığını ifade etmektedir. Diğer bir deyişle estetik değer yargılarının yaşamın diğer alanlarındaki alanlarla karıştırılmaması gerektiğini öğretir. Bu fikrin eski kökleri vardır, ancak bu ifade ilk olarak 19. yüzyıl Fransa’sında bir toplanmada atılan slogandan ortaya çıktı ve daha sonra Estetizm hareketinin merkezi hâline geldi. İngiltere’de, 1848’den itibaren Rafael öncesi sanatçıları Estetikçiliğin tohumlarını ekmişti ve Dante Gabriel Rossetti, Edward Burne-Jones ve Algernon Charles Swinburne’ün çalışmaları bunu sergiledi. Sanatçılar bu çalışmalarla bilinçli bir şekilde ideal güzelliğe olan özlemini dile getirdi.

Jackson Pollock, Duvar Resmi, 1943, Iowa Üniversitesi Stanley Sanat Müzesi

Bu tabir o zamandan beri çok az kullanılmış olsa da mirası 20. yüzyılın sanatın anotomisi, Formalizm dalları, Modernizm ve Avangart gibi fikirlerinin kalbinde yer aldı. Günümüzde, daha gevşek ve gelişigüzel bir şekilde konuşlandırıldığında bazen çok farklı amaçlara, özgür ifade hakkını savunmaya ya da sanatın geleneğinin sürdürülmesine ve suçtan kaçınmasına çağrıda bulunuluyor. 

Thomas Jeckyll, Tavuskuşu Odası, 1877

Estetizm, sanatın herhangi bir temadan ayrıldığını ilan ettiğinde Victoria halkına büyük bir meydan okuma sağladı. O dönemde eserlerin bir hikâyesi olmalı ve o hikâyeyi anlatmalıydı, bu dönemde eserin sadece güzelliğinin öne çıkarılması radikal bir karardı. Estetizm hareketinin fikirleri, sanat eserinin anlatıdan ayrılabileceği iddiasıyla Modern sanata giden yolu açmıştır. Hareketin genellikle Oscar Wilde’ın 1895’te başlayan davalarıyla sona erdiği düşünülür.

Dönem Başlangıçları ve Gelişimi

Romantizm ve 19. Yüzyıl

”Sanat için sanat” deyimi ilk olarak 19. yüzyılın başlarında Fransız edebiyatı çevrelerinde ortaya çıktı. Bazı hususlarda, Romantik hareketin, sanatı dönemin rasyonalizm üzerindeki artan stresinden ayırma arzusunun bir yansımasıydı.

James Abbott McNeill Whistler, Siyah ve Altın içinde Gece manzarası – Düşen Roket, 1872-1877, Detroit Sanat Enstitüsü, Detroit, MI, ABD.

Bu etkilerin, sanatı kendi yararına herhangi bir türden menfaat taleplerine tâbi kılmakla tehdit ettiğine inanılıyordu. İfade, yazar Theophile Gautier tarafından kullanılmaya başlandı ​​ve daha sonra Gustave Flaubert, Stéphane Mallarmé ve Charles Baudelaire gibi isimlerin desteğini aldı ve İngiltere’ye ulaştığında, James McNeill Whistler ve Lord Frederic Leighton gibi ressamları ve Walter Pater ile Oscar Wilde gibi yazarları kapsayan Estetizm hareketinde popüler oldu.

Modernizm ve 20. Yüzyıl

”Sanat için sanat” ifadesi ile ”Estetizm” hareketinin birbirleriyle olan derin bağlantısı doğru orantılıydı, Estetizme olan ilgi azaldığında ”sanat için sanat” ifadesine olan ilgi de azaldı. Etkisi azalsa da yine de kullanılmaya ve savunduğu fikri temsil etmeye devam etti. Bu fikir, Formalizm gibi birçok harekete katkıda bulunmuştur. Örneğin; Clive Bell sanatın ayırıcı özelliğinin belirli bir biçime sahip olmasından kaynaklandığını düşünmektedir (ve bu nedenle, eser tasvir ettiği nesnelerden bağımsız olarak değerliydi).

Bu bakımdan ”sanat için sanat” soyut sanatın ve Soyut Dışavurumculuğun gelişiminin arkasındaki önemli bir güçtü ve bu durum Romantizm akımında etkisini kaybettikten sonra Clement Greenberg ve Michael Fried gibi yüksek modernist eleştirmen teorilerinde yeniden canlandı.

Marcel Duchamp, Çeşme, 1917.

Günümüzde Sanat İçin Sanat

Estetikçilik 150 yıldan daha uzun bir süre önce ortaya çıkmış olsa da, bugün hâlâ aktif ve çok güçlü bi durumda. Bir sanat akımı, sanata yönelik saf estetik yaklaşımını her reddettiğinde, Estetizm taraftarları seslerini yükselterek bu sanatın niteliğini sorgularlar. Günümüz çağdaş sanat dünyasından Estetizm akımına bağlı belirli isimler yok çünkü sanatçılar genellikle kendilerini bu akımdan uzak tutma eğilimindeler. Görünüşe göre çağdaş sanatçıların çoğu, Estetizm’in temel ilkelerini ve fikirlerini reddediyor.

Kaynakça: 1

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir