Michelangelo. Leonardo da Vinci. Pablo Picasso. Georgia O’Keeffe. Rembrandt. Rönesans. Kübizm. Empresyonizm. Bu terimleri büyük ihtimalle daha önceden duymuşsunuzdur. Bunlar, sanat tarihindeki en bilinen ressamların ve sanat akımlarının kısa bir listesi. Bu terimler Sanat Tarihi 101’in en ünlü terimleri. Fakat bildiğimiz şeylere bakılınca neden bu terimler temelde yer alıyor? Bu terimleri bunca yıl çalışmamıza ve zamanımıza layık yapan şey nedir? Aslında sorulması gereken temel soru şu, bir sanat eserini ünlü yapan şey nedir?
Bir sanat eserini ne ünlü ve büyük yapar?
Birkaç çağdaş sanatçı bu soruyu yanıtladı.
“Bu zaman alır, bazen yolunu bulur ve bazen de doğru zamanda doğru yerde olmanız gerekir.” –Matt Shlian, My Modern Met
Shlian burada çok güzel bir noktaya parmak basmış. Bir sanat eserini “büyük” yapmak için birçok şey yapılır. Cevabımız tek bir şey olamaz. Bu soruya sonsuza kadar vakit harcayabiliriz ve tüm dünyadaki okuyucularımızdan farklı cevaplar ortaya atılır. Bu nedenle aşağıda yalnızca birkaç neden listelenmiştir.
Gizem bir sanat eserini ünlü yapar mı?
“Sanat, onsuz dünyanın var olmayacağı gizemi uyandırır.” –René Magritte
René Magritte bu alıntıyı yaparken en iyisini söyledi. En bilindik eserlerin çoğunda bir gizem havası vardır. Mona Lisa’yı düşünün mesela. Kimdir bu kadın? Neden zoraki bir şekilde gülümsüyor? Ne yazık ki Rönesans adamı bu sorulara cevap vermek için burada değil. Bu yüzden, bu resmin eğer anlatacak bir şeyi varsa, bize ne anlatmaya çalıştığını merak etmeye bırakıldık. Fakat kısmen yarattığı bu gizem sayesinde de Mona Lisa dünyaca ünlü sanat eserlerinden biri.
Peki ya bir sanat eserinin maneviyata selam vermesine ne dersiniz?
“Sanatın doğru kullanımı ilk olarak, sanatçının kendi manevi doğasını beslemesidir.” –George Inness
Minnie Evans’ın DailyArt Magazine sitesinde kendi makalesi var. Sanat eserinin manevi bir yerden nasıl geldiğini tekrar belirtmeye değer. Evans’ın eserlerinin hayal gücü kendi rüyalarından gelmektedir. Sanatçı, kendi resimlerinin arkasındaki manevi güç ile ilgili şunları söyledi:
“Şimdi, eğer hayatı resmediyor olsaydım, insanların yüzlerini nasıl yapacağıma çalışıyor olsaydım, belki de bir öğretmenim olurdu… Tanrı bana bir öğretmen yollardı… yanımda duran bir melek.” –Minni Evans, Yanımda Duran Melek’te, 1983, Allie Light, Irving Saraf.
Bir sanat eserini ünlü yapan duygu mudur?
“Asıl konu, duygulandırmak, sevmek, umut etmek, ürpermek, yaşamak.” –Auguste Rodin
Muhtemelen, bir sanatçı için en duygusal dönemlerden biri Picasso’nun Mavi Dönemi’dir (1901-04). Paletinden seçtiği renk yüzünden “Mavi Dönem” olarak bilinir, ressamın resimleri 20. yüzyılın başlarına kadar çok fazla ilgi görmemiştir. Mavi/ mavi-yeşil resimler ressamın o zamanki depresyon krizlerini ima etmektedir. Siz Picasso’nun Mavi Dönem resimlerine baktığınızda hangi duyguları görüyorsunuz ve hissediyorsunuz?
Güzellik bir sanat eserinin ne kadar ünlü olduğuna ya da ünlü olmasına nasıl katkı sağlar?
“Ben, temiz bir şekilde resim yapan ilk kadındım ve başarım da buna dayanıyordu. Benim resmim yüzlerce resim arasından daima göze çarpar. Ve bu yüzden de galeriler benim eserimi en iyi odalarında daima ortada sergilemeye başladılar, çünkü benim resmim ilgi çekiciydi. Kusursuzdu. Tamamlanmıştı.” –Tamara de Lempicka
Güzellik çok farklı şekillerde yorumlanabilir. Her şeye rağmen, güzellik seyircinin gözlerindedir. Bir kişinin estetik olarak güzel bulduğu şey bir başkasına hitap etmeyebilir. Bu, insan doğasının güzelliğinin kendisindedir. Lempicka’nın sözü ‘çekici’ bir sanat eseri denkleminde birkaç faktör belirlerken bir şeyi de ima ediyor. Saf. Kusursuz. Tamamlanmış. Fakat bütün bunlara rağmen, Empresyonist resimler güzeldir ve Lempicka’nın yaptığı açıklamada söylediği temiz çizgiler ve kusursuz fırça darbeleri içermez. Degas’nın balerinlerinin tarih boyunca en güzel sanat eserlerinden bazıları olduğu tartışılabilir. Ünlü balerinler güzellik ile kıyaslanır mı? Ve bu ‘güzellik’ sanat eserini ünlü yapar mı?
Ünlü bir sanat eserinin kilit noktası hayal gücü mü?
“Hayal edebildiğiniz her şey gerçektir.” –Pablo Picasso
Picasso’nun sanat eserleri yukarıdaki alıntıyı yansıtıyor, değil mi? Çoğu zaman, bir sanat eserini yorumlamaya çalışmak için hayal gücünü kullanmak gerekir. Özellikle de Picasso’nun Kübist eserlerini incelerken aklıma bu geliyor. Hayal gücünün bir diğer önemli örneği için Salvador Dali’nin Belleğin Azmi’ne bir göz atın. Sanatçının resmettiği şey neydi? Bu resim sadece gerçek bir yaratıcı zihinden çıkabilirdi ve onun resimlerini ‘ünlü’ yapan da bu hayal gücünün kullanımıdır.
Siz ne düşünüyorsunuz?
Sizce, bir sanat eserini ünlü yapan şey yukarıdakilerden biri mi yoksa hepsi mi? Tüm dikkatinizi ve hayranlığınızı yakalayan en sevdiğiniz sanat eserlerinde neler var? Dali’nin coşkulu hayal gücü mü? Degas’ın 19. yüzyıl balerinlerinin güzel detaylarına olan ilgisi mi? Rönesans dönemi sanatı Sürrealistlerin eserlerinden daha ünlü olabilir mi? Gerçek, büyük olasılıkla, yukarıda sıralanan şeylerin birçoğu ve daha fazlası.
