Manga nedir? İlk nerede ortaya çıkmıştır? Son zamanlarda bu gibi sorulara sürekli maruz kalan Christian House, Sotheby’ın Çağdaş Sanat Akşam Müzayedesi’nin önünde, British Müzesi’ndeki Manga sergisinin küratörüyle, sanatın önemi ve Koons ile Murakami gibi çağdaş sanatçıları nasıl etkilediği hakkında röportaj yaptı.
Çeviren: Elif Dağatar
Manga kabul gördü mü? British Müzesi’ndeki sergiyi göz önünde bulundurursak cevabımız muhtemelen evet oluyor. Japonya dışında, manga hakkında yapılan en büyük gösteri, bu hummalı Japon sanatının – ‘manga’ resimli çizgi olarak çevrilir- 19. yüzyılın sonlarından şimdiki £3 milyonluk endüstriyi araştırıyor.
Sergi, “herkes için bir manga” olduğunu gösteriyor – bu sanat, müzik, seks, romantizm, suç, komedi ve tüketicilikle ilgileniyor. Etkisi; moda, film ve oyun alanlarında kolaylıkla görülebilir ve çağdaş sanatın manzarasına da sızmıştır. Müzenin Great Court’ta kahveler ve havuçlu kekler eşliğinde, serginin küratörü Nicole Coolidge Rousmaniere; Hokusai, Instagram ve Jeff Koons’un çerçeveye nasıl dahil olduğunu açıklıyor.
Bilmeyenler için, mangayı nasıl tanımlarsınız?
Manga, resimli bir anlatı dizisidir. Çizgiler boyunca hikâye anlatır. Çizginin kalitesi sizi sayfanın sağ üstünden sol alta kadar götürür. Gözünüz bu çizgiyi takip eder. Bir tarama mevcuttur. Bu düzene alıştıktan sonra mangayı inanılmaz bir hızla tüketirsiniz. İçsel bir şeydir ve siz de giriş yaparsınız.
Manga hakkında en büyük yanlış anlaşılma nedir?
Çocuklar için çizgi roman olduğu iddiası. Japonlarda da aynı yanlış kanı var. İnsanlar bunun bir içeriğe sahip olmadığını düşünüyor. Televizyon gibi sadece bir dikkat dağıtma olarak görüyorlar. Fakat manga her zaman için güçlü bir akıntı olmuştur ve hâlâ da öyle. Şimdiki Instagram dünyamızda resimlerle hikâye anlatıyoruz ve manga muhtemelen bunun için en iyi yöntem çünkü onun grafiksel bir çizgi kalitesi var.
Manga, batının çizgi romanından nasıl ayrılıyor?
Çizgi romanlar, içlerinde çerçeveli yazı bulunan resimler ve büyük ihtimalle orada yazılar ve resimler birbirine eşit. Yazıyı çıkardığında resimlerden ne olup bittiğini anlayamazsınız. Mangada ise çoğunlukla yazı olmaz. Bazen vardır ama o kadar da büyük bir katkısı olmaz.
Nereden çıkmıştır?
Bunun için bir çok farklı teori var. Modern manganın 1880’lerde geldiğini söylüyoruz çünkü Japonya’nın yerli resim formatları tam o sıralarda Batının gazete teknolojisi olan yazdırma ve hicivle karşılaşmıştır.
Eğitimde resimleri kullanmakla ilgili bir Japon geleneği var mıdır?
Sergide 18. yüzyıldan bunun örneği olan Hokusai var. Çizgi roman değil, resimlendirilmiş tarih kitabı. Japonya’da yüksek derecede cehalet vardı ve resimler yardımcı oldu.
Manga Çağdaş sanatı etkilemiş midir?
Tamamen etkilemiştir. Manga bir mesaj değil bir ortamdır. Jeff Koons’da vardır, Takashi Murakami’de de vardır. Jeff Koons’a bakarsanız sıradanlık için çabalıyor, bilerek. Kendisi yüksek bir seviyede bulunuyor ama alçaktan aktarıyor. Manga da alçakta bulunup yukarıdan aktarıyor. Ve bir şekilde ortada buluşuyorlar.
Bu karşılıklı bir ilişki mi? Manga başka alanlardan etkileniyor mu?
Tabii ki. Manga demokratik bir form, yansımaları onda görebilirsiniz. Mangada şu an büyük olan şey sneakerlar.
2005’te, Sotheby’da Herge’in Tintin çizimi 1.5 milyon euroya satıldı. Manga bu kadar büyük bir satış yaptı mı?
Fransa’da, açık arttırmalarda genga satılmaya başladı, el çizimi sayfalar. Yükselen bir market var. Sanırım bunu yapan insanlar ellerini çabuk tutmalı çünkü bu uçak havalanmak üzere. Ve genç sanatçılar arasında bunu dijitale taşımış olanlar var. Yani bu formatı alamayacaklar.
İnsanlara manga uzmanı olduğunu söylediğinde nasıl tepki veriyorlar?
Daha çok, söylememeye çalışıyorum. Doktoram seramikler üzerine fakat seramik sanatçıları mangayı sevmeye meyilliler ve seramikler hakkında bir çok manga mevcut.
Nicole Coolidge Rousmaniere, East Anglia Üniversitesi, Sainsbury Japon Sanat ve Kültür Çalışmaları Enstitüsü Araştırma Direktörüdür.
Bonus* 10 Manga Önerisi
- 20th Century Boys by Naoki Urasawa
- Akira by Katsuhiro Otomo
- Appleseed by Shirow Masamune
- Astro Boy by Osamu Tezuka
- Dragonball/Dragonball Z by Akira Toriyama
- Lone Wolf and Cub by Kazuo Koike
- Nausicaa of the Valley of the Wind by Hayao Miyazaki
- One Piece by Eiichrio Oda
- Tekkon Kinkreet by Taiyo Matsumoto
- Uzumaki by Junji Ito
