100 yıl boyunca sanatta mutfaklar, üst sınıfın lüks yaşam alanlarının altına gizlenmiş, tatsız hizmetçilerin istenmeyen çalışma yerleriydi. 16. yüzyılın ortalarında, Pieter Aertsen gibi Kuzey Rönesans sanatçıları bunu değiştirmeye başladı. Aertsen ve çağdaşları, bu küçük insanları ve yerleri çalışmalarının ön saflarına taşıdı. Bu tür bir resmin ilgi görmesi birkaç yüzyıl sürmüş olsa da, ev mutfağı imajında devrim yaratmada Hollandalılara ve Flamanlara bir beşlik çakma borçluyuz.
Çeviren: Sena Liman
Sanat tarihindeki mutfakların yıllar içinde nasıl değiştiğini görmek için okumaya devam edin ve belki de hayalini kurduğunuz mutfak tadilatı için sanat tarihinden biraz ilham alın!
Pieter Aertsen, Mesih Marta ve Meryem’in Evinde
Bu resim, dini konuları tasvir eden Ortaçağ geleneğinden sıradan, gündelik konulara sondan bir önceki geçişi göstermektedir. Pieter Aertsen, Mesih’in Martha ve Meryem’in evini ziyaret etme hikayesinden bir sahneyi arka plana sürdü. Ön planda çok daha az manevi bir sahne var. Rönesans tarzı mutfağı işgal eden figürler, arkalarında olup bitenlere aldırış etmemekte, devam etmeyi ve içmeyi tercih etmektedirler.
Yemeklerle dolup taşan masalar ve hatta güzel bir vazo çiçek görüyoruz. Geleneksel olarak, güller ve zambaklar, Meryem Ana’nın ustalığını ve saflığını ifade eder. Bu çiçekler ve sembolizmleri eğlence düşkünleri tarafından unutulmuş göründüğü için bu ironik bir katılım olabilir.
Marten van Cleve, Mutfak İçi
Sanat tarihinden bu mutfakta, Marten van Cleve’e atfedilen sahnede, izleyiciler yemek hazırlıkları, günlük işler ve belki de biraz gerginlikle dolu büyük bir mutfak görüyorlar! Ortadaki adamlardan biri, uzattığı kolunda muhtemelen diğer elinden sarkan küçük yaratığa yönelik olmayan büyük bir bıçak tutan arkadaşına doğru eğiliyor. Sağlarında, bir adam kolunu bulaşıkları yıkayan bir kadının etrafına sararken, angarya arkadaşı ona doğru hareket ederek onu uzaklaştırmaya çalışıyor. Sol üst köşeye yakın yuvarlak kemerden, bir masanın etrafına oturmuş hizmetçilerin emeğinin meyvelerinin tadını çıkaran bir grup insan görüyoruz. Daha da önemlisi, şu mutfağın büyüklüğüne ve devasa şöminesine bakın!
Ferdinand van Kessel, Mutfakta Eğlenen Maymunlar
Ferdinand van Kessel hakkında, muhtemelen Flaman ressam Jan Brueghel’in büyük torunu olması dışında çok az şey biliniyor. Ayrıca, yukarıda görüldüğü gibi, resimlerinin birçoğunun evrimsel benzerlerimizi, insan rollerini ve görevlerini üstlenen maymunları tasvir etmesi de eğlence bir gerçektir. 17. yüzyıla kadar maymunlar tipik olarak insanın köleleştirilmesinin veya günahının sembolü olarak yorumlanırdı.
Kessel’in zamanında doğa tarihine artan ilgiyle birlikte, maymunlar sanatta yeni bir rol üstlendi: insan ırkının aptallığını göstermek. Burada van Kessel kendi türüyle alay ediyor ve maymunlar mutfakta çılgına dönerken bize oldukça absürt ama yine de komik bir sahne gösteriyor. Sağ üstteki pencereden içki döktüklerini, pipo içtiklerini, yemek pişirdiklerini ve bir kedi casusu gibi dans ettiklerini görüyoruz. Neden tüylü bir arkadaşla yemek zamanlarını canlandırmayalım ki?
Adriaan de Lelie, Pankek Pişiren Kadın
Hollandalı ressam Adriaan de Lelie, bize çok daha uysal, sessiz bir mutfak sahnesi gösteriyor. Adından da anlaşılacağı gibi, oturan kadın, çocuklarının merakla beklediği pankekleri pişiriyor. O yemek pişirirken, muhtemelen kocası olan bir adam pipo içmeye hazırlanır. Figürlerin giyiminden dolayı, bu ailenin mütevazi bir varlıklı aile olduğu hissine kapılıyoruz.
Duvarda çerçeveli bir tablo var ama içerinin geri kalanı oldukça sade. Fayanslı duvarlar, daha önce görülenden farklı bir yapı türünü göstermektedir ve bize birçok modern mutfak ve banyoda kullanılan ve her zaman popüler olan metro fayanslarını hatırlatmaktadır.
Vincent van Gogh, Patates Yiyenler
Vincent van Gogh’un bu özel çalışması, teknik kusurları ve koyu renklerin yoğun kullanımı nedeniyle çok eleştiri alırken, şimdi sanatçının en ünlü tablolarından biri. Van Gogh, bu eserle teknik mükemmelliğe ulaşmaktan çok, bir mesaj iletmekle ilgilendi. Kır yaşamının sert gerçekliğini tasvir etme amacı, figürlerin kemikli ellerinde ve yüzlerinde açıkça görülüyor ve bu da, besledikleri topraktan beslendiklerini gösteriyor.
Sanat tarihinden bu mutfak, birçok ev sahibinin tercih edeceği şeyin aksine oldukça karanlık olsa da, bu mutfaktaki küçük masanın çok ilginç ve rahatlatıcı bir yanı var. Özellikle, gerçekleştiğini gördüğümüz konuşmalarda döngüsel bir enerji olması hoşuma gidiyor. Soldaki adam ve sağdaki kadının gözleri ortadaki genç kızda olduğu için karşımızdaki iki figür de kendi konuşmasını yürütüyor. Belki de Van Gogh, uzun bir günün sonunda aile ile yemek yemenin faydaları hakkında bize bir mesaj da gönderiyor.
Edouard Pingret, Poblana Mutfağı
Şimdi, Meksika’dan sanat tarihinde bir mutfağa bakmak için Amsterdam’dan göletin karşısına atlıyoruz! Eduardo Pignret, Fransa’da büyüyüp Jacques-Louis David’in yanında çıraklık yaparken, zengin Fransızların portrelerini yapmaktan sıkılmıştı. Fransa’dan ayrıldı ve beş yılını Meksikalı yetkililerin portrelerini çizerek geçirdiği Meksika’ya inmeden önce Trablus’a gitti.
Fakat yine de, daha tanınabilir eserleri, yukarıdaki resim gibi Meksika halkının günlük yaşamını tasvir eden eserlerdir. Burada oldukça farklı, daha açık bir kurulum görüyoruz. Renkleri, donanımları, hatta kadın kıyafetleri bile farklı bir kültürü yansıtıyor. En az üç gözlü çanak çömlek, duvarları kısmen süsleyen desenli çini gibi özellikle benzersizdir. Yerdeki dokuma tuğla deseni ve sıcak sarı duvarlar oldukça rahat ve işlevsel bir mutfak yaratıyor!
Ernst Kirchner, Alp Mutfağı
Göle geri dönerek Ernst Ludwig Kirchner’in dağ kulübesindeki küçük mutfağın renkli yorumuna bakalım. Aktif askerlik için uygun olmadığı ilan edildikten sonra, Kirchner’in zihinsel ve fiziksel sağlığı, 1917’de gönüllü emekliliğine yol açan bir düşüş yaşadı. Bu nedenle sanatçı, küçük bir dağ kulübesine sığındığı İsviçre’ye gitti.
Yukarıdaki resim bize rustik mutfak alanının Ekspresyonist bir yorumunu gösteriyor, bu sefer yeni teknoloji – göbek sobası! Kesinlikle, bu şişmiş, gergin görüntü, ahşap kulübenin gerçekte nasıl göründüğü gibi değildi. Buradaki renk kullanımı, çoğu insanın mutfağında tercih edeceğinden biraz daha cesur. Çılgın renkli bir mutfak hakkında biraz çekici bir şey var, değil mi? Kapıdan dışarı bakıp o heybetli manzarayı gördüğünüzde, estetik renklerin önemi kayboluyor sanki!
Norman Rockwell, Dewey V. Truman
Bu resim, 1948 yılının Ekim ayında Saturday Evening Post‘un kapağında göründüğünde, pek çok Amerikalıyı muhtemelen canevinden vurdu. Başlık ve görselden de anlaşılacağı gibi, Norman Rockwell bize bir sonraki başkanlık seçimini kimin kazanacağı konusunda muhtemelen karı koca arasında bir anlaşmazlığı gösteriyor. Kocası, yüzüne girmek için masanın yarısına kadar eğilmesine rağmen, karısı uzun ve kararlı, kollarını kavuşturmuş, bakış açısını savunarak oturuyor. Ne perişan oğulları ne de sandalyenin altındaki köpek bu kargaşadan hoşlanmıyor. Doğal olarak kedi rahatsız olmuyor ve kadının sandalyesinin arkasında kestirmeye devam ediyor.
Bu resimde de sanat tarihinden daha modern bir Amerikan mutfağı görüyoruz! Tül perdelerle asılan pencere, tüm alanı aydınlatan doğal ışık sağlar. Yüksek masayı, geleneksel bir fırını, bir ekmek kızartma makinesi ve hatta bir kilim görüyoruz! Daha da önemlisi, bu parça mutfağın amacındaki bir evrimi vurgular. Artık hizmetçilerin ve aşçıların yemek ve temizlik yaptığı karanlık, tatsız bir yer değil. Şimdi, ailelerin, evcil hayvanların dahil olduğu, yemek paylaşmak, tartışmak, ödev yapmak, radyo dinlemek, arkadaşlarını eğlendirmek ve çok daha fazlası için bir araya geldiği evin kalbidir. Seni bilmem ama bu ailemin mutfağına çok benziyor!
Andy Warhol, Mutfak
Andy Warhol’un Kitchen adlı filminden alınan bu fotoğraf bize New York daire büyüklüğünde bir mutfağı gösteriyor. Oldukça avangard film, aslında ses uzmanının Big Apple dairesinde çekildi, bu da bize bu alanların ne kadar küçük olabileceğinin çok doğru bir temsilini veriyor. Ancak bir buzdolabı, lavabo, fırın, yarı yeterli raflar, bir milkshake blender ve muhtemelen bir telefon var! Ayrıca karakterlerin yaratıcı kullanımlar bulduğu oldukça küçük bir tablo var. Bu filmin konusunun oldukça garip olduğu söyleniyor ama bunun mutfakta da meydana gelen sıradan, bazen garip olayları örneklediği söylenebilir.
Retro tarzı mobilyalar geri dönüyor! Bu küçücük alanı biraz renk ve kendi kişisel dokunuşlarınızla hayal ederseniz, çok huzurlu bir köşe olabilir!
Liza Lou, Mutfak
Son olarak, Liza Lou’nun -tahmin ettiniz- ”Mutfak” isimli yerleştirme parçasına bir göz atacağız. 1991-1996 yılları arasında Lou, cımbız kullanarak, bu sete minik cam boncukları elle yerleştirmek için sayısız saat harcadı. Sonunda, sıkı çalışması muazzam bir şekilde karşılığını verdi. Bu kesinlikle herkesin mutfak fikri olmasa da, biraz renk ve biraz ışıltı kimseye zarar vermez!
Bize bu çok çarpıcı, sade mutfağı vermek için çeşitli desenler, malzemeler, mozaikler, hatta akan su ve taze bir pasta yarattı. Aynı zamanda, ışıltılı, canlı çalışmasının ardındaki çaba ve düşünce, kadınların yaptığı zaman alıcı ama paha biçilmez işlere atıfta bulunuyor. Bu güne kadar, kadınlar genellikle “mutfak sakinleri” ve temizliğin koruyucusu olarak kabul edilir. Ancak bu değişiyor. Mutfak alışkanlıklarımın çoğunu babamı yıllarca yemek pişirirken ve bulaşık yıkarken izlemekten edindim.
Özetlemek gerekirse, sanat tarihindeki mutfaklar ve mutfakların kendileri son birkaç yüz yılda oldukça büyük bir dönüşüm geçirdi. Hollandalı ve Flamanların tür boyama ile başladıkları şey, sanatta mutfakları ve günlük yaşamı sanatta tasvir etmenin ötesinde sanatta devrim yarattı. Mutfakta olmak birçok insan için hala tatsız bir angarya gibi görünse de, bu durum şu an bir zamanlar olduğundan çok daha az. Tıpkı sanattaki bu mutfaklar gibi, kendi yemek pişirme alanlarımız da çoğu zaman ailemiz ve arkadaşlarımızla konuştuğumuz, yemek yediğimiz, içtiğimiz, genellikle iyi vakit geçirdiğimiz ve zaman zaman hararetli tartışmaların yaşandığı evlerimizin merkezidir.
Kaynakça: https://www.dailyartmagazine.com/kitchen-inspiration-from-art-history/
