Pompeii’nin yıkıcı tarihi o kadar büyüleyicidir ki, bugün bile bu isim anında duygusal bir reaksiyona neden olur. Ancak Pompeii, Vezüv Yanardağı’nın patlamasından korunan tek Antik Roma kenti değildi. Napoli ve Pompeii’nin ortasında, kısmen farklı bir kaderi izleyen, daha küçük ve daha zengin olan Herculaneum kasabası yatıyor.
Çeviren: Simge Şahin
Milattan sonra 79’da Vezüv Yanardağı patladı, stratosfere 10 kilometrelik bir kül ve ponza taşı gönderdi ve dehşet verici patlamanın başlangıcını çizdi. Pompeii hemen volkanik kül ve ponza taşı tarafından kuşatıldı. Günbatısı rüzgârı nedeniyle Herculaneum patlamanın ilk aşamasından korundu. Sonuç olarak kalıntıları daha iyi korunmuş ve Antik Roma hayatına başka bir bakış sunan antik bir kasabadır.
Antik Roma’da Herculaneum
Antik geleneğe göre Herculaneum’un adı, Yunan kahramanı Heracles’ten (veya Hercules’ten) alınmıştır, Yunan kökenlidir. Bununla birlikte kız kardeşi Pompeii gibi Orta İtalya Osci halkı, Etrüskler ve Samnitesler dahil iki yerleşim yeri de sosyal savaşın doruk noktasında Roma yönetimine dönüştürülene (MÖ 89) kadar farklı güçlerin elinden geçti.
Patlamadan önce Vezüv Yanardağı tabanını çevreleyen şehirler Roma yerleşimlerini geliştiriyordu. Pompeii, eskiden Akdeniz havzasına ve Roma yollarına yakınlıktan yararlanan çok sayıda tüccar ve üretici de dahil olmak üzere 20.000 kişilik bir şehirdi. Pompeii’nin şehir merkezinin dışında, volkanın yakınındaki zengin topraktan yararlanan başarılı üzüm bağları ve meyve bahçeleri de vardı.
Buna karşılık kardeş şehir Herculaneum, bir ticaret yerinden çok tatil yeriydi. Belde halkının nüfusu 5000’den daha küçüktü fakat varlıklı Roma aileleri yaz mevsiminde deniz kenarındaki villalarına çekildiğinde genişlerdi. Herculaneum’un kalan mimarisi tüm zengin Roma yerleşimlerinin özelliklerini içermektedir: gösterişli villalar, halka su sağlayan su sistemi ve lüks halk hamamları.
Patlama
Kayıtlara göre Vezüv Yanardağı’nı çevreleyen alan, doğrudan volkanik patlamaya yol açan küçük bir deprem zinciri tarafından sarsıldı. Ancak bölge sakinleri zaten gelişigüzel sismik faaliyetlere alışmışlardı ve eski Romalıların Vezüv Dağı’nın bir volkan olduğunu bildiklerine dair bile hiçbir kanıt yoktu.
M.S. 24 Ağustos 79’da, öğleden hemen sonra, hiç kimse meydana gelen faciayı tahmin edemezdi. Vezüv Dağı’nın zirvesi patladı ve gökyüzüne külden bir mantar bulut ve ponza taşı gönderdi. Pliny the Younger, tarihçi Tacitus’a bir mektupta şunları yazdı: “Yanıcı madde ile dolu karanlık ve korkunç bir bulut aniden kırıldı ve ortaya çıktı. Bazıları kendi kaderine ağladı. Diğerleri ölmek için dua etti.”
Pompeii ve sakinleri hemen molozlar tarafından vuruldu. Bazıları bu dehşetten kaçabildi fakat yaklaşık 2000 kişi kasabada kaldı.
Günbatısı rüzgârı nedeniyle Herculaneum patlamanın ilk aşamasından, sakinlerinin kaçması ve kasabanın altyapısına verilen zararı en aza indirmesine olanak sağlayarak kurtuldu. Ancak sonunda Herculaneum ve Pompeii, her şeyi ve herkesi yoluna gömen aynı kül bulutuna yenik düştü.
Herculaneum’u kaplayan kül karbonize olmuş bu sebeple çatı, yatak ve kapıların tahtasını ve organik gıdaları korumuştur.
Felaket Sonrası
Bugün, Herculaneum’un sadece %15’i ortaya çıkarılmış ve görülebilir, ancak bu küçük bölümde bile, ziyaretçiler freskler, mozaikler ve renkli mermer kaplamalarla süslenmiş lüks Roma villalarını görebilirler. Bunların en ünlüsü patlamanın ısısı ile karbonize edilen 1.800’den fazla papirüs parşömeni bulunan kütüphane “Papirri’nin Villası”dır.
