Fotoğrafçılığın başlı başına bir sanat mı yoksa gazeteciliğin bir dalı mı olduğu tartışma konusu olabilir. Fotoğrafçı Ara Güler için, mesleğinin sanatsal değeri kesinlikle ikinci planda yer alıyordu. O, fotoğrafçılık projelerini yaşını belgelemek için çıktığı maceralar olarak gördü. Açıklamasına göre, en önemli maceralarından biri Pablo Picasso’yla yaşadığıydı. İşte Ara Güler ve Pablo Picasso karşılaşması.
Çeviren: Sena Liman
Ara Güler, Anadolu Fotoğrafları, Ara Güler Müzesi, Istanbul, Türkiye. Artist’s website.
Güler’in Gençlik Yılları
Fotoğrafçı Ara Güler, 1928’de İstanbul’da Türk-Ermeni bir aileye doğdu. Başlarda tiyatro alanıyla ilgili bir meslek seçmek istedi. Bu yüzden lise yıllarında o zamanki Türkiye’deki en seçkin tiyatro akademilerinden birindeki derslere katıldı. Daha sonra 1950lerde, nasıl olduysa, ekonomi lisansına devam ederken foto muhabiri olarak çalışıyordu.
Ara Güler, Bir İstanbul Manzarası, Ara Güler Müzesi, İstanbul, Türkiye. Daily Sabah.
1950’lerden 2018’deki vefatına kadar, sadece Türkiye’deki değil dünya çapındaki sayısız kitaplarda, magazinlerde ve gazetelerde fotoğrafçı olarak çalıştı. Bu kadar ünlü olmasına katkı sağlayan şey İstanbul fotoğraflarıydı. Küçük mahalleleri ziyaret ederek, Boğaz’daki balıkçılar gibi küçük toplulukları gözlemleyip onlara karışarak Güler, şehrinin gerçeklerini belgeledi. Hayatı boyunca yaptığı birçok röportajında yaptığı işi nasıl tam olarak sanat eseri olarak değil, gazetecilik olarak benimsediğini belirtti.
Ara Güler, Salvador Dali’nin İmzalı Bir Fotoğrafı, 1971, Ara Güler Müzesi, İstanbul
Fotoğraf serisi hazırlarken yaptığı tüm araştırmalarla, hazırlıklarla, ayırdığı zamanla ve sarf ettiği eforla Güler, her bir projesini tarihî bir belge olarak gördü. Onun için gerçekleştirdiği her fotoğraf çekimi hem insan olarak hem de mesleki açıdan öğrenebileceği ve kendini geliştirebileceği bir maceraydı. 20. yüzyılın en öne çıkan figürlerinden Salvador Dali ve Alfred Hitchcock gibi figürleri fotoğrafladığında kariyeri doruğa çıktı. Yine de Güler, Pablo Picasso’yla olan çalışmasının onun kariyeri için nasıl en önemlilerinden biri olduğundan birkaç kez bahsetti.
Ara Güler, Picasso ve Ara Güler’in bir fotoğrafı, Picasso’yla Tanışma
Güler, 1971’de Skira Fransa’da bir yayınevi için çalışıyordu. Orada yayınlanacak olan Picasso: Metamorphoses et Unité kitabı için fotoğraf çekmekle görevlendirildi. Sanat tarihçisi Jean Laymerie tarafından tasarlanıp yazılan kitap, Picasso’nun 90. doğum gününün şerefine yayımlanıyordu. Onun bu proje için çok heyecanlı olduğunu gören Güler, fotoğraf röportajına geçmeden önce, hakkında daha fazla bilgi toplamak için Picasso’nun tanıdıklarıyla iletişime geçti.
Ara Güler, Picasso’nun bir resmi, 1971, Ara Güler Müzesi, İstanbul, Türkiye
Dört günlük röportaj Picasso’nun Cannes Fransa’daki kendi evinde gerçekleşti. Güler, Picasso’yu en doğal haliyle özel ortamında fotoğrafladı. Güler için röportajın en önemli noktası Picasso’nun Güler’in yardımı ve bağlılığına olan minnettarlığını göstermek için onu çizmeye karar vermesiydi. Güler’in açıkladığı gibi, fotoğrafçı Picasso’ya Paul Cézanne’i hatırlattı. Bu yüzden çizimini Güler ve Cézanne’in arasında bir figür olarak tamamladı.
Pablo Picasso, Ara Güler’in Çizimi, 1971, Ara Güler Müzesi, İstanbul, Türkiye.
Güler, Picasso’nun şöhretten önceki mütevazi geçmişinden ve hayattaki kaygısız tavrından çok etkilenmişti. Picasso’nun yaptığı çizimi Türkiye’ye geri getirdi. Bugün orijinal çizim, İstanbul’daki Ara Güler Müzesi’nde fotoğrafçının tüm eser arşiviyle birlikte sergileniyor.
Ben kendim uğraşıp uğraşıp görüşememiştim Picasso’yla. Herif yanına adam sokmuyor. Yoksa resim yapamaz. Bizim yayınevi kitabını basacaktı. Patron da meyhane arkadaşım, “Beni götürmezsen konuşmam seninle” dedim. Öyle gittim. Picasso da sevdi beni, “Sen benim bu kadar fotoğrafımı çekiyorsun, ben de senin resmini çizeyim.” dedi. Türkiye’de bir adet orijinal Picasso var, benim evde.
