Hayatınızın herhangi bir döneminde Keane’in tablolarına mutlaka denk gelmişsinizdir. Tablolarda çocukların ve hayvanların gözleri iri iri resmedilmiştir ve izleyiciye üzüntü içerisinde bakmaktadırlar. Tablolar baskılarda ve kupalarda kullanılmış, birçok sanatçıya da ilham kaynağı olmuştur. Bu sanatçılardan biri de Tim Burton’dır. Sanatçıya ithafen “Büyük Gözler” filmini çekmiştir. Fakat asıl sanatçı kimdir? Margaret Keane kimdir ve nasıl bu kadar başarılı olmuştur?
Çeviren: Ayşenur Depe
KEANE’DEN ÖNCEKİ KADIN
Amerika’nın Tennessee eyaletinin başkenti Nashville’de 1972 yılında dünyaya gelmiştir. Doğum adı bazı belgelerde Margaret Doris Hawkins olarak geçse de asıl ismi Peggy Doris Hawkins’tir. 2 yaşındayken kulak zarı ciddi bir şekilde yaralanır. Bu sebepten Margaret, kendisiyle konuşan insanları anlayabilmek için gözlerine odaklanmak zorunda kalmıştır. 10 yaşındayken resim yapmaya başlamış, 18’ine geldiğindeyse bir yıllığına New York Traphagen Moda Okulunda eğitim görmüştür. Eğitiminden sonra, 1950’lerin başında kıyafet ve bebek beşikleri boyamaya başlamıştır. Aynı dönemde tablolar resmetmeye devam eden Margaret, akrilik ve yağlı boya kullanarak kiş (kitsch) de yapmaya başlamıştır. (Aynı zamanda adi/bayağı anlamlarına da gelen kiş bir sanat ya da sanat zevki açısından çok da yüksek olmayan çeşitli nesneleri resmetme şeklidir. Kiş, gülünç ve alaycı olmasının yanı sıra renkler ve gözde semboller ile ön plana çıkar.)
Kaliforniya, San Francisco’ya taşındığında çoktan evlenip boşanmış ve bu evlilikten Jane adında bir kız çocuğu olmuştur. Burada ikinci eşi Walter Keane ile tanışmış ve Hawai, Honolulu’da 1955’te evlenmişlerdir.
WALTER KEANE İLE EVLİLİĞİ
Evliliklerinden sonra Margaret, Walter’a emlak işlerinden sanat ticaretine geçmesinde yardımcı olmuştur. Walter, San Fransisco’daki The Hungry I kulübünde Margaret’ın resimlerini satmaya başlamıştır. Lâkin Margaret’ın kocasının yaptığı sahtekârlıktan hiç haberi yoktur. Walter, Margaret’ın resimlerini, ‘’Keane’’ imzası taşımasının getirdiği avantajla kendi resimleriymiş gibi gösterir.
Margaret, bir gün kulübe gittiğinde Walter’ın arkasından çevirdiği işlerden haberi olur. Fakat işin sonunda Walter; Margaret’ı bunun iyi bir fikir olduğuna, şayet yapmazlarsa müşterilerin bunca zaman sanatçının farklı biri olduğunu öğrendiklerinde rahatsız olacaklarına inandırmıştır. Ayrıca toplumun, dul bir kadın sanatçıya da hoş gözle bakmayacağını söylemiştir. Hatta resimlerin aynısını kendi başına yapabilmek için Margaret’tan öğrenmeye çalışmış fakat başarılı olamamıştır.
Tüm bunlara rağmen Walter iyi bir pazarlamacıydı. 1960’lara gelirken Margaret’ın tabloları milyonlar kazandırtıyordu. Özellikle çocuklu olan tablolar belirgin iri gözlerinden dolayı ün kazanmıştı. Keane Gözleri ve Büyük Gözlü Kimsesiz Çocuklar olarak adlandırılmışlardı. Çizimler seri üretim tasarımları ve nesnelerinde de gözükmeye başlamıştı. Halk beğense de eleştirmenler bu resimlere olumsuz yaklaşıyorlardı.
İSTİSMAR YILLARI
Halk, Walter’ın yalanına inanmıştı. Bu yetmezmiş gibi Walter; sarhoşun, hovardanın ve küfürbazın biriydi. Evlerinde her zaman birileri olurdu. Margaret bazen yukarıya yatak odalarına çıktığında kocasını üç farklı kadınla bulurdu. Buna rağmen Walter, Margaret’ı deli gibi kıskanırdı. Şivava cinsi evcil köpeklerini Margaret çok sevdiği için sürekli tekmelerdi. Margaret her şeye göz yumuyordu. Dahası Walter, onu stüdyoya kilitleyip resim dışında başka hiçbir şey yapmasına izin vermiyordu. 1965 senesinde Margaret boşanma cesaretini gösterince Walter hem onu hem de kızı Jane’i hayatlarıyla tehdit etmişti.
YASAL SAVAŞ
Ne yazık ki Margaret’ın çilesi burada da bitmiyordu. 1970 senesinde verdiği bir radyo röportajında Walter’ın yalanını gün yüzüne çıkarmıştı. 1980’lerin ortasında USA Today gazetesinde Walter’ın eski eşinin yalan söylediğini iddia ettiği bir haber yayımlandı. Margaret, Walter’a karalama davası açmakta hiç gecikmedi ve dava federal mahkemeye taşındı. Duruşma esnasında hakem kurulu her ikisinden de bir saat içerisinde resim yapmalarını istedi. Walter omzunda ağrı olduğunu iddia ederek çizmeyi reddederken Margaret 53 dakikada tabloyu bitirmişti. Davayı kazanmış ve zarar için 4 milyon dolarla ödüllendirilmişti. Fakat hiçbir zaman bu parayı alamadı. Walter, bunca zaman kazandıkları tüm parayı çoktan çarçur etmişti. Walter, 2000 yılında ölünceye dek Margaret’ın resimlerinde hak sahibi olduğunu iddia etmekten vazgeçmedi.
Mahkeme psikoloğu, Walter’a delüzyon (takıntı) hastalığı teşhisi koydu. Bu hastalıkta bireyler normalde gayet iyiyken bireylerin kendi kendilerini ikna ettikleri bir takıntıları olur. Örneğin: kocanın karısının kendisini aldattığına inanması ya da bu olaydaki durumda Walter’ın, kendini asıl ressam olarak görüp ilgi ve şöhret odağı olmak istemesi gibi. Margaret’ın verdiği bir röportaja göre kendisinin bundan hiç haberi yoktu.
TALİHSİZ OLAYLARDAN SONRA HAYATI
Davayı kazandıktan sonra Margaret Hawai’ye taşınmış, sevgi ve alaka gördüğünü düşündüğü Yehova Şahitleri’ne katılmıştır. Resim yapmaya devam etmiş ve çalışmaları daha pozitif bir hal almıştır: Tablolarındaki çocukların üzüntülü ve mahzun görünüşleri artık gülümseyen ve mutlu gözüken bir surat ifadesine dönmüştür.
Margaret şu an 93 yaşında; Kaliforniya, Napa’da yaşamakta ve halen resim yapmaya devam etmektedir. Margaret’ın tabloları, 1992 senesinde San Francisco’da açılan Keane Eyes Gallery’de sergilenmektedir.
TIM BURTON’IN GÖZÜNDEN BÜYÜK GÖZLER
Tim Burton, 2014 senesinde Margaret’ın hayatını konu alan “Big Eyes” adlı bir film çekmiştir. Amy Adams Margaret’ı, Christoph Waltz da Walter Keane’i canlandırmıştır. Margaret için hayatının en büyük acılarını film aracılığıyla görmek oldukça duygusaldı. Fakat film işlerin düzelmesine katkıda bulundu. Film için neredeyse 200 tablo tekrardan yapılmış ve Margaret’ın çalışmalarına da ilgi artmıştır.
İLHAM KAYNAĞI
Margaret, 1959’dan beri özellikle kadınları resmetme tarzında kendisine en çok ilham kaynağı olan kişinin Amedeo Modigliani olduğunu söylemiştir. Boya ve boyut kullanımında, resmi birleştirme sürecinde Vincent Van Gogh, Gustav Klimt ve Pablo Picasso gibi diğer büyük sanatçılardan ilham almıştır.
Margaret’ın Büyük Gözleri, Tim Burton ve pop sürrealist sanatçılar Yoshito Nara’ya ve Mark Ryden’a da ilham kaynağı olmuştur. Resimleri aynı zamanda Little Miss No Name, Blythe oyuncak bebekleri ve ünlü Powerpuff Girls gibi bazı çeşitli oyuncaklara ve çizgi film karakterlerine de ilham olmuştur.
