Berlin Neues Müzesi’nde bulunan Kraliçe Nefertiti Büstü, Antik Mısır’ın en ünlü sanat eserlerinden biridir. Antik sanat eserlerinin başlıca örneklerinden biri olan bu ikon, ‘’Dünyadaki En Güzel Kadın’’ olarak isimlendirilmiştir. 1923’te sergilendiğinden beri bakanları büyüleyen heykel, esrarengiz kraliçeye dair bilgiler vermekte, sanat ve politikada anlaşmazlık yaratmaya devam etmektedir.
Çeviren: Simge Şahin
Nefertiti Büstü, belli belirsiz aydınlatılmış bir odanın içindeki yegane bir sanat eseridir. 48 cm uzunluğunda ve 20 kg ağırlığındadır. Göz hizasının biraz üzerinden bakan kişi, gözlerini Kraliçe Nefertiti’ye dikerek parçanın gücüne ve görkemli hissine katılır. Heykel narin, zarif ve tacın tepesinden uzun boynuna kadar fazlasıyla simetriktir. Buradaki natüralizm, eski resmî ve kalıplaşmış Mısır sanatından farklıdır.
Heykelin tahmini yapım tarihi Amarna Dönemi sırasında milattan önce 1340’dır. Bununla ilgili bir kayıt yoktur fakat Nefertiti, kayıp olan simgesi mavi uraeus’lü (kobra) üstü düz tacı ile tanınmaktaydı. Heykelin özü, şekil vermeye ve detaylandırmaya olanak sağlayan alçıyla kaplanmış kireç taşıdır.
İsminin anlamı ‘’güzel kadın geldi’’ olan Nefertiti hakkında pek çok şey bilinmemektedir. Bir varsayım, Nefertiti’nin bir Suriye prensesi olduğudur. Antik Mısır’ın 18. hanedanındandır. Eşi Firavun Akhenaton, Mısır dinini yasaklamasıyla, güneş tanrısı Aten’e odaklanarak çok tanrılıdan tek tanrılı dine geçiş yapmasıyla adı kötüye çıkmıştır. Ayrıca Mısır’ın başkentini Thebes’den Amarna’ya, yeni bir bölgeye taşımıştır. Nefertiti ve Ahkenaton’un ilişkisi ayrıca yeni bir şekilde resmedilmiştir. Kraliçenin geleneksel rolünün aksine Nefertiti, sanat eserlerinde kralla aynı seviyede ve belki de daha çok bir eş hükümdar olarak gösterilmiştir. Ölümü de kökeni kadar gizemlidir. Amarna döneminde 12 yıl içerisinde kayıtlardan kaybolmaktadır.
Amarna Dönemi (M.Ö.1353-1336), Mısır sanatında gerçek bir değişim görmüştür. Eski eserler sert, resmî, mükemmelleştirilmiş, konunun küçük bir özelliğini tasvir ediyordu. Amarna sanatı da bu stile uygun olarak yapılmıştır fakat natüralizm, duygu ve akıcılıkla daha fazla oynamaktadır. Erkeklerin vücutları bile daha yuvarlak, yumuşak ve biçimlenmiş hale gelmiştir. Teoriler Akhenaton’un sağlık sorunlarının zihni ile vücudunun şeklini değiştirdiğini ve yeni fiziksel tasvirlere ilham verdiğini öne sürüyor.
Alman arkeolog Ludwig Borchardt, Nefertiti’nin Büstü’nü 1912’de Mısır Amarna’da kraliyet heykeltıraşı Thutmose’un stüdyosunda ortaya çıkardı. Mısır Eski Eserler Servisiyle yapılan bir anlaşma, Borchardt’ın heykeli yasal olarak Almanya’ya taşımasına izin verdi. Fakat heykel 1923’te halka sergilendiğinden beri Mısır hükûmeti kendi ülkesine geri gönderilmesi için uğraşmaktadır.
Bu parçayı eşsiz yapan şey, Mısır sanatından çoğu eser gibi bir mezar olarak tasarlanmamasıydı. Bu, diğer sanat eserlerinde kullanmak için yapılan bir örnekti. Heykel kaybolan sol gözü, zarar görmüş kulakları ve uraeus haricinde oldukça iyi bir durumdadır. Buna ek olarak fazlasıyla modern, natüralist tarz ve ten rengi hakkındaki tartışmalar, birkaç tarihçiyi heykeli modern sahtecilik olarak ilan etmesine neden olmuştur. Veri analiz ve testleri gerçekliğini kanıtlamıştır.
Heykeli çevreleyen gizem, Nefertiti’nin fazlasıyla ilginç ve büyüleyici kılan yönlerdendir. Bu heykel takdir edilmiş, incelenmiş ve kopyalanmıştır. Yaratılışından 3000 yıl sonra bile hâlâ ilham verdiği tartışmalar ve olayın iç yüzünü anlama çabaları, bu konuların ne kadar göreceli ve zamansız olduğunu ve sanatın bu tartışmaları beslemekte ne kadar önemli bir rolü olduğunu göstermektedir.
